استرس چیست؟ چه ارتباطی با سیستم ایمنی بدن دارد

رابطه استرس با سیستم ایمنی بدن

استرس چیست و چه ارتباطی با سیستم ایمنی بدن انسان دارد

استرس مفهومی است که عمری برابر با قدمت حیات انسان بر کره خاکی دارد.
لیکن اصطلاح استرس برای اولین بار توسط هانس سلیه”Hans Selye” ابداع شد. وی به این نکته پی برد که روش‌های کاملا متفاوتی که منجر به ایجاد آشفتگی در موجودات زنده می شود پاسخ های فیزیولوژیک مشترکی را به دنبال دارد.

عامل استرس زا هر چه که باشد تعادل موجود زنده را بر هم میزند و پاسخی را به همراه دارد “که شامل شروع تطابقهای فیزیولوژیکی است” که به عامل استرس زا واکنش داده و حیات را حفظ میکنند

در حال حاضر دانش انسان از مکانیسم های عصبی، هورمونی و همچنین فرایندهای ایمنی شناسی به سرعت در حال پیشرفت است

بسته به نوع عامل استرس زا واکنش مغز متفاوت است چنانچه استرس از نوع فیزیکی باشد مانند وقتی که بخشی از بدن دچار جراحت شده ساقه مغز و هیپوتالاموس فعال می شوند و چنانچه استرس از نوع روانشناختی باشد مانند مواردی که انساس دچار نوعی شرمساری و خجالت می شود نواحی مغزی درگیر در هیجان “آمیگدال” ، حافظه و یادگیری “هـیپوکـامـپ” و تـصمـیم گـیری “کـورتـکـس پره فرونتال” فعال می شوند.

یکی از تاثیرات استرس در بدن فعالسازی فرایند های دخیل در ترشح هورمون‌های مختلف در بدن است که در نهایت همه دستگاههای بدن موجود زنده از قبیل قلبی عروقی، تنفسی، گوارشی و… را متاثر می‌کند

نکته قابل توجه این است که عوامل استرس زای مختلف الگوهای متفاوتی از آزادسازی محركهای ترشحی را به همراه دارد و بر خلاف تصور اولیه این موضوع را یاد آور می شود که تصور وجود یک پاسخ واحد به عوامل استرس زای مختلف ساده انگاری بیش از اندازه موضوع است است.

از دیگر تاثیرات مهم و قابل ذکر استرس تاثیراتی است که استرس بر سیستم ایمنی انسان اعمال می‌کند
عوامل استرس زای حاد پاسخ ایمنی سلولی بدن را کاهش داده و موجب افزایش واسطه های التهابی می شوند و به تعبیر عامیانه موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی انسان در برابر عفونت ها می شوند.

افراد مسن و افرادی که تحت استرس مزمن هستند در برابر استرس حاد به مراتب تاثیر پذیرتر هستند که این موضوع منجر به افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی در ایشان می شود

افسردگی نیز به طریقی مشابه می تواند منجر به تضعیف سیستم ایمنی انسان و افزایش احتمال بروز بیماری‌های عفونی در بدن شود

دستگاه قلبی عروقی نیز از مواردی است که مستقیما تحت تاثیر استرس قرار می گیرد عوامل استرس زای روانشناختی و فیزیکی منجـر بـه افزایش واسطه های التهابی در بدن شده که در نهایت منجر به آسیب به جدار عروق شده و در نهایت به سکته های قلبی منجر می شود.

استرس می تواند منجر به تشدید خارش پوستی و تشدید بیماری درماتیت آتوپیک شود

همچنین استرس نقش مهم و غیر قابل انکاری در افزایش فشار خون ایفا می کند

علاوه بر موارد فوق الذکر استرس عوارض شناخته شده و ناشناخته بسیاری دارد که پرداختن به همه آنها در این مقال نمی گنجد.

لیکن آنچه مهم است پرداختن به این موضوع است آرامش و دوری از استرس و نیز همچنین یادگیری مهارت های مقابله با استرس و درمان استرس، اضطراب و افسردگی نقش مهم و حیاتی در سلامت جسمی انسان خواهد داشت.

و فراموش نکنیم که تمسک به یاد خدا و ذکر آفریدگار هستی در تمامی شئونات و مشکلات زندگی بزرگترین و بهترین عامل جهت دست یافتن به آرامش واقعی است همانگونه که فرمود :

«الَّذِینَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ،
همان کسانى که ایمان آورده‏‌اند و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌‏گیرد، آگاه باش که با یاد خدا دل‌ها آرامش مى‌یابد»

یادداشت های یک روانپزشک